"عبدالعزیز" در ۱۸۷۶ یا ۱۸۸۰ در ریاض به دنیا آمد. خانوادهٔ او رهبران سنتی جنبش مذهبی وهابیت بودند و بر مناطق مرکزی عربستان معروف به نجد حکومت می‌کردند. در ۱۹۰۲ میلادی در حالی‌که خاندان او به کویت تبعید شده بودند، عبدالعزیز جوان توانست با کمک گروه کوچکی از نزدیکان و خدمت‌گزاران خود ریاض را دوباره به چنگ آورد. در ۱۹۱۲ تسلط خود را بر نجد تکمیل کرده و یک ارتش آموزش‌دیده را سازمان داد.
عبد العزیز وقتی به سن بیست سالگی رسید، تصمیم گرفت خطر کند و به هر قیمت شده ریاض را از آل رشید باز پس گیرد. او که در این سن و سال چابک و زورمند و مغرور می‌نمود و به قدر کافی تجربه نظامی و سیاسی آموخته بود، دیگر تحمل زندگی محقر و جیره‌خواری شیخ کویت را نداشت، از این رو توطئه تصرف ریاض را تدارک دید و این ایده را با پدر خود و شیخ مبارک، امیر کویت در میان نهاد. در ابتدا هر دو با وی به مخالفت برخاستند، به خصوص شیخ مبارک که ضرب شست ابن رشید را چشیده بود، عبد العزیز را از این اقدام پر خطر برحذر داشت، اما عبدالعزیز آنقدر اصرار ورزید تا هر دو را موافق خود ساخت.
شیخ کویت چند شتر و تعدادی سلاح و مقداری آرد و روغن و شکر و قهوه و خرما در اختیار عبدالعزیز گذاشت و او همراه نوزده نفر از خویشان و دوستان، از جمله برادرش محمد و پسرعموهایش "عبد الله بن جَلاوی" و "عبد العزیز بن مساعد" به سمت ریاض به راه افتاد. چند ماهی بین اعراب برای یافتن جنگجویان کارآمد به گشت و گذار پرداخت، اما فقط بیست جوان ماجراجو را یافت که اعلام کرده بودند، در این جنگ وی را همراهی خواهند کرد. به ناچار این جمع چهل نفری راه ریاض را پیش گرفت تا در زمستان سال ۱۳۱۹هـ ق/۱۹۰۱ مـ پس از عبور از بین عشایر احساء و نجد شبانه خود را به منزلی نزدیک شهر ریاض رساندند.
عبد العزیز که تا آن ساعت توطئه خود را بر یارانش فاش نکرده بود، به ده نفر از آنها دستور داد که در آن منزل بمانند و از شتران و بُنه و خوارباری که داشتند، محافظت کنند و به آنها توصیه کرد، اگر تا بیست و چهار ساعت دیگر بازنگشت، آنها به کویت بازگردند و خود به همراه بیست و نه نفر دیگر شبانه با پای پیاده به سوی قلعه ریاض به راه افتاد که "المُصْمَک" نام داشت.
عبدالعزیز و دار و دسته‌اش همه به شمشیر مسلح بودند، شماری هم مجهز به تپانچه بودند. حاکم ریاض از سوی ابن رشید، "عَجْلان" نام داشت، او شب‌ها در قلعه میخوابید و صبح زود برای صرف صبحانه به خانه خود میرفت که دیوار به دیوار قلعه بود. عبد العزیز و همراهانش با نقشه‌ای ابتدا به خانه ای در جنب خانه عجلان وارد شدند، بعد آهسته از دیوار بالا رفته و به خانه او رفتند. به دستور عبدالعزیز دو همسر عجلان که در آن خانه خوابیده بودند، در اطاقی بازداشت شدند. یکی از همسران عجلان از وابستگان آل‌سعود بود، به همین منظور اطلاعات سودمندی در اختیار عبدالعزیز گذاشت.
عبدالعزیز و همراهان، آن شب را تا صبح بیدار بودند و همین که سپیده دمید شمشیرها را حمایل کرده و پشت دروازه مَصْمَک موضع گرفتند. وقتی عجلان دروازه قلعه را گشود تا از آن خارج شود، با ابن‌سعود و همراهانش مواجه شد و اگرچه به سرعت بازگشت تا دروازه را ببندد، اما عبدالعزیز به او مجال نداد و با همراهانش وارد قلعه شد. در دالان قلعه جنگ خونینی درگرفت که به پیروزی ابن‌سعود منتهی شد و طی آن عجلان به قتل رسید تا مصمک به تصرف عبدالعزیز درآید.
در این نبرد کسی از دار و دسته عبدالعزیز کشته نشد، اما گفته شده که هشتاد نفر از محافظان قلعه که با رشادت و به سختی در برابر راهزنان سعودی مقاومت کرده بودند، همه کشته شدند. به این ترتیب شهر ریاض در دوازدهم ژانویه ۱۹۰۲ مـ به تصرف "عبدالعزیز بن عبدالرحمن" درآمد.
به موجب قانون صحرا، عبدالعزیز نیم قرن به زور شمشیر تمام قدرت‌ها و قبایل شبه جزیره عربستان را سرکوب کرد و برای تحکیم مبانی سلطنت خود از کشتار بیامان و جمعی مخالفان خود دریغ نکرد. پس از سقوط مَصْمَک و قتل عجلان و یارانش تمام اموال و اسلحه و اسبان و شتران ابن رشید به دست ابن سعود افتاد و او در ریاض سلطنتی را بنیان نهاد که تاکنون نود سال از آن میگذرد.
